ریشه کاهش ارزش پول و راهکار تقویت آن چیست؟

دکتر بهنام ملکی از صاحب نظران و اقتصاددان کشورمان در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به آثار منفی کسری بودجه بر کاهش ارزش پول ملی اظهار داشت: در هر اقتصادی، ارزش پول ملی به توان ملی کشور بستگی دارد. به نظر می رسد که مهم ترین عنصر، تولید یک کشور باشد. وقتی قدرت تولیدی یک کشوری، بالا می رود، به همان نسبت پول آن کشور تقویت می شود و قدرت خرید مردم بالا می رود.
وی افزود: در جامعه ما، یکی از مهم ترین مولفه ها بر ارزش پول ملی، نحوه تامین مالی دولت است. اگر هزینه هایی که در جامعه است، مابه ازای آن، کار و تولیدی در کشور انجام شود، ارزش پول ملی حفظ و تقویت می شود، در غیر اینصورت به همان نسبت، شاهد افت ارزش پول ملی خواهیم بود. به قول معروف آب در شیر اضافه شده و ارزش پول ملی کمتر می شود.
ملکی در پاسخ به چرایی پایین آمدن ارزش پول ملی طی سال های گذشته اظهار داشت: اصلی ترین عامل در افت ارزش پول ملی این است که هزینه ها و درآمدهای دولت، تراز نیست. کشورهایی که تعادلی در هزینه و درآمد دولت ها ندارند، به کسری بودجه شدید دچار می شوند. ممکن است برخی دولت ها از عدم کسری بودجه حرف بزنند، ولی وقتی کاهش ارزش پولی را مشاهده می کنید، متوجه کسری بودجه خواهید شد.
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: به طور مشخص در جامعه ایران، یکی از عوامل تاثیر گذار بر ارزش پول ملی، موضوع کسری بودجه است. بودجه های ما متاسفانه در این سال ها، نفتی بوده و وقتی که درآمد نفتی محقق نشد، دولت دچار کسری بودجه می شود و در ادامه به اشکال مختلف نظام بانکی را تحت فشار قرار می دهد که منجر به تزریق پول پرقدرت به جامعه می شود. به ازای هر واحد کسری بودجه ای که بانک مرکزی از طریق منابع بانکی خودش تامین می کند، هشت برابر نقدینگی افزایش پیدا می کند. به همان نسب عدم تعادل را شاهد خواهیم بود. همچنین فرایندی که از طرف دیگر به افت ارزش پول ملی اثر گذاشته است، موضوع تحریم های خصمانه بر اقتصاد ایران است.
وی تاکید کرد: در این شرایط، کاهش ارزش پولی به عبارت دیگر مالیات از فقرا تعبیر می شود. یعنی اینکه صاحبان درآمدهای بالا، معمولا سرمایه هایی دارند که در شرایط تورم، آسیب پذیری کمتری دارند، چون ارزش سرمایه آنها به همان نسبت که ارزش پول ملی کم می شود، بالاتر می رود.
ولی طبقات پایین و فقرا که حداقل درآمد را دارند و نیازهای خود را به سختی تامین می کنند، می بینند که هر چقدر تلاش می کنند، باز هم درآمدشان نسبت به گذشته، کمتر شده است.
راهکار موثر برای تقویت ارزش پول ملی چیست؟
ملکی در پاسخ به این سوال گفت: برای اینکه از این وضعیت، برون رفت داشته باشیم، باید ابتدا یک نگاه کلان به اقتصاد داشته باشیم و در گام بعد وارد جنبه های خرد آن شویم. ما یک سری مشکلات ساختاری داریم، که اگر آنها را حل نکینم، نمی توان به نتیجه امیدوار بود. پس باید ساختار اقتصادی را اصلاح و درست کنیم.
وی افزود: اگر ساختار تورم را کنترل کنیم، باعث افزایش ارزش پول ملی خواهد شد. اتفاقی که بالاترین خدمت به همه مردم، خصوصا فقرای جامعه است. همچنین برای صیانت از پول ملی صیانت، بایستی به سمت سالم سازی ساختارهای اقتصادی حرکت کنیم تا در نهایت به رشد ارزش پول ملی کمک کنیم.
به گفته این کارشناس اقتصادی: اگر بخواهیم پول ملی تقویت شود، دو بعد دارد. یک بعد مربوط می شود به عوامل خارجی و تحریم ها، که این موضوع واقعیتی است که نباید کتمان کرد و بعد دیگر به تصمیمات داخلی مربوط می شود.
بنابراین خیلی روشن است که یکی از عوامل موثر بر افت ارزش پول ملی، تحریم ها بوده است و بایستی اقداماتی صورت بگیرد که آثار تحریم ها کم شود و یا به گونه ای رفتار کنیم که تحریم ها از بین برود. در نتیجه یکی از راهکارها، تعامل برابر با جهان است و دیگری این است که ناکارامدی هایی که در اقتصادمان وجود دارد را برطرف کنیم تا شاهد تراز شدن هزینه ها و درآمدها باشیم.
همچنین بایستی ساختار اقتصادی را سالم کنیم. مهم ترین اقدامی که باید صورت بگیرد، مقابله با رانت و امضاهای طلایی است. تا زمانی که شاهد انواع رانت های اقتصادی باشیم، متاسفانه اقتصاد کشورمان را از بین می برد و در نهایت باعث افت ارزش پول ملی می شود. بایستی جلوی این عامل را بگیریم.
وی تاکید کرد: نظام بانکی بایستی در جهت وصول مطالبات کلان و تسهیلات پرداخت شده به افرادی که در مسیر غیر تولیدی حرکت کرده اند، تلاش کند تا شاهد بازگشت منابع بانکی به شبکه بانکی باشیم که در نهایت به تقویت ارزش پول ملی نیز کمک می کند.
همچنین باید تلاش شود که هزینه های تولید در کشور پایین بیاید تا در گام بعد سیگنال مثبتی به ایرانیان خارج از کشور ارسال شود مبنی بر چشم انداز مثبت در جهت سرمایه گذاری در ایران و رونق تولید و شکوفایی اقتصادی کشور؛ راهکاری که نمونه آن را در چین و هند نیز شاهد بوده ایم. در مجموع این راهکارها، در یک برنامه دو تا سه ساله، می توان به تقویت ۵۰ درصدی پول ملی کمک کرد.