مسیر اصلاح مشکلات اقتصادی
مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و آموزش بورس ب عنوان میزبان و برگزار کننده این همایش نخستین سخنران بود. محمدهادی سلیمی‌زاده با بیان اینکه سواد مالی نه تنها نیاز بازار سرمایه که قوام دهنده همه فضاهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ما نیز خواهد بود، گفت: فرد غنی فردی است که از لحاظ اقتصادی بالنده و متکی به خود باشد. همه ما نگران آینده فرزندان، آینده ایران و سابقه دیرینه کشورمان هستیم و حتما دغدغه‌ها و دلواپسی‌هایی داریم که مسیر اصلاح تمامی شان داشتن حرکت‌های اصلاحی است و تضمین کننده تحقق این فرایند داشتن افرادی است که مسلط به بحث سواد مالی باشند. وی تاکید کرد: برای تحقق این مهم به سهم خود به موضوع ورود کرده و با کمک دوستان گامی هر چند کوچک در این راستا برداشته و دستاوردی بزرگ و نقطه عطفی را در بحث تحول در سواد مالی رقم خواهیم زد.
سنگ بنای رشد اقتصادی را درست بگذاریم
فریدون رهنمای رودپشتی، استاد تمام و عضو هیات علمی دانشگاه در رابطه با اصول مقدماتی تربیت اقتصادی و سواد مالی به عنوان سنگ‌بنای رشد اقتصادی گفت: مدرسه اولین مکانی است که آموزش در آن به طور رسمی آغاز می‌شود، حال می‌خواهیم این واژه را وارد اقتصاد کرده و آموزش دهیم.
وی افزود: بحث سواد مالی که امروز به شکل مدرن مطرح شده و حتی مورد توجه نهاد معتبر بین‌المللی یونسکو هم قرار گرفته را بیش از نیم قرن پیش با عنوان قلک داشتیم.
رهنمای رودپشتی ادامه داد: لازمه سرمایه‌گذاری پس‌انداز است و بازار برای همین موضوع شکل گرفته است بنابراین ریشه تمام موضوعاتی که امروز درباره آن صحبت می‌کنیم به شاکله‌های خانوادگی بازمی‌گردد. در بیشتر اوقات بازیگران و یاری‌گران در خانواده از دخل و خرج اطلاع علمی ندارند حتی اطلاع سنتی هم ندارند و در شرایط مختلف که با نقصانی مواجه می‌شوند، درون خانواده وضعیت متشنج می‌شود. درنتیجه باید آموزش را از مدرسه آغاز کنیم و همین گزاره‌ها را در مدرسه به آنها آموزش دهیم تا وارد بازار شوند.
او با بیان اینکه مدرسه خود یک بازار است، ادامه داد: در قانون برنامه ششم چند اصطلاح و چند گزاره آوردیم اول فرهنگ سرمایه‌گذاری و مورد دوم سوادمالی.
عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: طبق تحقیقاتی که از کودکان مدارس انگلستان و تایلند داشتم متوجه شدم که اینها در مدارس خود میزی دارند که شاکله آن سواد مالی است، اینکه چگونه پس‌انداز کنند یا چگونه پس‌انداز خود را سرمایه‌گذاری کنند به آنها آموزش داده می شود بنابراین به بانک‌ها پیشنهاد دادیم که وارد مدرسه شده و دفترچه‌های پس‌انداز را در قالب میزی ایجاد کرده و فعالیت خود را از آنجا شروع کنند.
وی با بیان اینکه منظم‌ترین اتفاق کسب و کاری را بعد از جنگ جهانی دوم می‌بینیم، گفت: کمال این اتفاق را در هزاره سوم داشتیم و عنوانی برای اقتصاد به نام اقتصاد دانش بنیان انتخاب شد به شکلی که تبلور اقتصاد را در بازار می‌بینیم آن هم در حالی که شاکله دانش بنیان برای اقتصاد بحث سواد مالی است.
به گفته رهنمای رودپشتی مهم‌ترین و ارزشمندترین پدیده بازار و کار با بازار ریسک است که مناسب‌ترین استراتژی مدیریت کردن آن است.
وی تاکید کرد: وارد دوره‌ای از زندگی در اقتصاد و کسب و کار شدیم که دانش بنیان و فرادیجیتال است،بنابراین اگر در این شرایط قصد داریم برای اقتصاد زیربناهایی را فراهم کنیم باید از کتاب‌های مدرسه آغاز کنیم.
رهنمای رودپشتی در ادامه افزود: در این بین ارزشمندترین عنصر زندگی که کار است هم در این مسیر اتفاق می‌افتد و در نتیجه آن می‌توان به کارآفرینی نیز رسید. همچنین زمینه رشد اقتصاد نیز درصورت داشتن آموزش سواد مالی از مدسه فراهم می‌شود. با این نگاه به سمتی حرکت خواهیم کرد که سواد مالی را به عنوان دروس یا مباحثی از آموزش‌های رسمی قرار بگیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه در پایان اضافه کرد: توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری و ارتقا آن باید مدنظر قرار گیرد، در جامعه‌ای که سرمایه‌گذاری جایگاهی ندارد، پس‌انداز هم معنایی ندارد. پس‌انداز برای سرمایه‌گذاری است و در این باب دو گزاره مورد استفاده قرار می‌گیرد اول مازاد مصرف و دیگری هم به تعویق انداختن مصرف تا منابع لازم برای سرمایه‌گذاری فراهم شود.
وی در پایان با بیان اینکه اقتصادی که در آن سرمایه‌گذاری وجود نداشته باشد اساسا رگه‌ها و مشخصه‌های اقتصادی در آن وجود ندارد، گفت: باید زمینه فرهنگ سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم و مشتری‌های آینده خود را امروز بسازیم.
بازگشت مردم به بورس حالا از جنس سواد مالی است
مجید شاکری، کارشناس ارشد اقتصاد نیز با یادآوری وقایعی که در انتهای سال ۱۳۹۸ و نیمه اول ۱۳۹۹ افتاد به بیان نسبت آنها با سواد مالی پرداخته و گفت: مرور تمام مکاتباتی که در آن زمان چه در بانک مرکزی و چه در سازمان بورس وجود داشت نشان می دهد که خیلی از راه‌حل‌هایی که آن زمان به آنها توجه نشد و سپس به واکنش امنیتی به موضوع بورس رسید، همه از جنس سواد مالی بود.
او افزود: در آن برهه قطعا نمیتوانستیم به آنها رسیدگی کنیم اما در حال حاضر که بازار در شرایط آرام‌تری است می‌توان به آنها پرداخت. برای مثال یکی از این موضوعات سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و از طریق صندوق‌هاست که آن زمان نمی‌شد مطرح کرد. نکته دیگر موضوع ساماندهی اشخاصی است که به صورت فردی سیگنال‌دهی می‌کردند و عملا رهبری انتظارات بازار را به دست گرفته بودند.
شاکری در رابطه با آموزش سواد مالی ادامه داد: آموزش دادن سواد مالی نیازمند این است که بتوانیم برای افراد در دوره‌های ابتدای حضورشان، سبدهای با ریسک، نوسان و بازده کمتر ایجاد کنیم تا خارج از قالب اوراق بدهی بتوانند بازده داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: امروز بازگرداندن بازار سرمایه به مرکز نگاه مردم به لحاظ اقتصاد کلان برای بسیار مهم بوده و به آن نیاز داریم و این نیاز از جنس گفت‌وگو کردن و سواد مالی است.
نهاد حاکمیت وارد موضوع سواد مالی شود
در ادامه همایش پنل تخصصی « بررسی الزامات سیاست‌گذاری و برنامه‌های اجرایی توسعه سواد مالی در کشور» برگزار شد.
بهزورخدارحمی در این پنل با بیان اینکه، مقوله ای به نام سواد مالی و سواد بورسی در بازار سرمایه وجود ندارد و این موضوع مهم در سطح کلان باید مورد توجه واقع شود، گفت: در مقطعی که استفاده از رایانه و کامپیوتر در اداره ها و دستگاه ها اجباری شد، نهاد حاکمیتی با کمک تمامی دستگاه ها و سازمان ها اقدام به برگزاری دوره های ابتدایی یادگیری کرد تا دانش فناوری و سواد کامپیوتری را ارتقا دهد.
وی افزود: در بخش سواد مالی هم حاکمیت و نهادهای مسئول باید چنین اقداماتی را انجام دهند که سایه سواد مالی در شئون مختلف زندگی افراد جامعه گسترده و فرهنگ سازی انجام شود. به گفته این کارشناس ارشد بازار سرمایه، فرهنگ سازی ماهیتا یک مرکز هزینه است، بنابراین کسب و کارها نمی‌توانند به تنهایی اقدام کنند و نهادهای حاکمیتی باید وارد شوند تا با کمک تک تک نهادهای دولتی و تخصیص منابع لازم، سواد مالی در جامعه ارتقا یابد.
ایران، تنها کشوری که سند راهبردی ندارد
در ادامه این رویداد تخصصی، محمدرضا پوررضایی، سرپرست مرکز آموزش سازمان بورس و اوراق بهادار به ایراد سخن پرداخت و گفت: متاسفانه ایران تنها کشوری است که در میان اعضای سازمان های بین المللی، سند جامع راهبردی در بخش سواد مالی ندارد و فرهنگ‌سازی در این زمینه توسط حاکمیت انجام نمی شود. وی تصریح کرد: البته نبود سند جامع سواد مالی به این معنا نیست که کاری در این زمینه انجام نشده است؛ سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی هماهنگی و پیش برنده در تدوین سند جامع سواد مالی است که برای تمامی بازارهای مالی کاربرد دارد.
پوررضایی ادامه داد: برای تدوین سند سواد مالی، چند کارگروه در سازمان بورس با دعوت از استادان، فعالان و متخصصان این حوزه تشکیل شده است تا سند اصلی در قالب دو بخش؛ آموزش و فرهنگ سازی برای سازمان ها و تمامی ارکان اقتصادی و زیربخش‌های آن و سند سواد مالی در حوزه بازار سرمایه تدوین و نهایی شود.
به گفته پوررضایی، در میان بازارهای مالی، بانک ها قدمت بیشتری دارند و پس از آن بازار سرمایه قرار دارد. البته برای بازار سرمایه با توجه به اتفاق هایی که در سال های اخیر افتاده است، همچنین وجود ۶۰ میلیون سهامدار نیاز به آموزش و ارتقای سواد مالی خانواده ها بیشتر است.
وی با بیان اینکه سند ارتقای سواد مالی در ۳ بخش و ۳ سطح در حال تدوین است و از صاحب‌نظران و متخصصان دعوت می کنیم که برای تدوین سندی قابل ارایه، به ما کمک کنند، بر لزوم فرهنگ سازی در حوزه سواد مالی از سطوح مدارس تاکید و تصریح کرد: دولت باید یک بار برای همیشه تصمیم بگیرد و برای ارتقای سواد مالی به سازمان بورس کمک کند. چنانچه در سند تحول دولت نیز بخشی به نام ارتقای سواد مالی برای آحاد جامعه وجود دارد بنابراین وظیفه دولت در این حوزه مشخص و تعیین شده است.
مردم حق دارند از سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هراسان باشند
مهدی سوری، مدرس و تحلیلگر ارشد بورس و بازارهای مالی در این پنل به مال‌باختن مردم در مقاطع مختلف در سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: این داستان به صورت متناوب در بازارهای مختلف مانند موسسه‌های مالی و اعتباری، شرکت‌های هرمی، لیزینگ‌ها، بورس و… مشاهده شده است؛ به‌نوعی مردم را سرکیسه کرده‌اند. البته در همه جای دنیا نیز مسبوق به سابقه است اما در کشور ما متعدد و پرتکرار بوده است.
وی افزود: سواد مالی برای مردم ما باید در حدی باشد که اصول ابتدایی بازارها را بدانند -منظورم سرمایه‌گذاری حرفه‌ای نیست- به‌ویژه در کشوری که سالانه ۲۰ تا ۴۰ درصد ارزش پول ملی آن سقوط می‌کند، این امر حیاتی است. ️موضوع مهم دیگری که باید بر آن تاکید کنم اینکه کسب هر میزان بازدهی و سودی با ریسک همراه است و هیچ تضمینی برای بازدهی بدون ریسک وجود ندارد. البته نباید فراموش کرد که هیچ بازاری هم همیشه صعودی و یا نزولی نیست.
این کارشناس ارشد بازارسرمایه ادامه داد: در هر حوزه‌ای که بخش خصوصی به خوبی عمل می‌کند، حاکمیت نباید وارد آن کسب و کار شود و فعالیت موازی ایجاد کند. برای نمونه، در کشورهای پیشرفته، استارتاپ‌ها روی اسکیل‌پذیری فعالیت می‌کنند اما در کشور ما استارتاپ‌ها باید سهم بازار را بگیرند و اگر بخش‌های حاکمیتی در بازار وارد شوند، بخش خصوصی توان رقابت ندارد و نمی‌تواند سهم خود را از بازار بگیرد.
سوری با تاکید بر اینکه صرفه اقتصادی برای حاکمیت مهم نیست بنابراین در یک رقابت نابرابر، بخش خصوصی حذف می‌شود. ادامه داد: ️پرداخت‌های مستقیم به بخش خصوصی نیز راهکار اشتباه حاکمیتی است که متاسفانه به‌صورت وام و تسهیلات در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرد؛ بخش خصوصی را نمی‌توان اجبار یا بیش از حد تشویق کرد، زیرا اصل موضوع فراموش می‌شود.
تحلیلگر ارشد بازار سرمایه تصریح کرد: سواد مالی یعنی مردم با استفاده از آن به امنیت و آزادی اقتصادی برسند و زندگی راحت و بی‌دغدغه‌ای داشته باشند. امیدوارم با ارتقای سواد مالی افراد، این امکان برای تمامی مردم فراهم شود و امنیت و آزادی اقتصادی را برای عموم به همراه داشته باشد.
توجه به سواد مالی باید به کودکان معطوف شود
بخش دوم همایش با برگزاری پنل کاربردی شناسایی موانع و فرصت های پیش روی تولید کنندگان محصولاتو خدمات حوزه سواد مالی ادامه یافت.
در این بخش محسن رجبی، مدیرمجموعه بازیتا و یک قدم بزرگ گفت: با توجه به سابقه ما در تالیف بیش از ۲۰ جلد کتاب در حوزه آموزش سواد مالی کودکان می توان گفت که بازار فروش بازی ها و اسباب بازیه ای هوش مالی و کسب مهارت های اقتصادی پر کشش است و محصول به راحتی در ین بازار مورد اقبال قرار می گیرد. بنابراین به نظر شناخت خانواده ها از این مهم بیشتر شده و می توان با برنامه مدون تری به این حوزه ورود کرد.
مائده جلوخانیان از موسسه فرهنگی تربیب اقتصادی حکیم( مفتاح) نیز با بیان اینکه پژوهش در حوزه مفاهیم بومی سواد مالی و تربیت اقتصادی در باره های ماست گفت: به شدت در حال تربیت مربی هستیم و معتقدیم توجه به آموزش مربیان می تواند ما در رساندن به هدق نهایی که گسترش شواد مالی است همراهی کند.
علیرضا لولاگر، مدیر نشر هوبا و دبیر انجمن تولیدکنندگان اسباب بازی ایران نیز در این پنل گفت: خانواده ها برای توسعه بازار سواد مالی باید برای ورود و حضور در این بخش راهنمایی شوند البته در این بین ارزیابی و رتبه بندی محصولات سواد مالی با همکاری تولیدکنندگان و ساخت نشان کیفی ملی ضروری به نظر می رسد.
حامد تاملی مدیر مرکز نوآوری و خلاق دانا دل نیز با تاکید بر آمادگی بخش فرهنگی توسعه سواد مالی در کنار فعالان بازار سرمایه گفت: از نظر تجربه و زیر ساخت آمادگی شتابدهی به فعالیت های خلاقانه در این حوزه را داریم و می توانیم در کنار فعالان بازار سرمایه و متولیان به تولید محصول هم برسیم.
وی تصریح کرد: اگر در بازار سرمایه استارت آپ هاییبه فعالیت در حوزه سواد مالی ورود کنند و علاقه مند به سرمایه گذاری دراین بخش باشند می توانیم در کنار هم به هدف نهایی درست برسیم. در این پنل بر لزوم توجه به آموزش سواد مالی از کودکی و پیش دبستان تاکید شد.
در این همایش، نمایشگاه جانبی هم برگزار شد و بیش از ۱۵ شرکت و موسسه آموزشی و تولید‌کننده آثار و محصولات سواد مالی اعم از اسباب بازی، کتاب، سازندگان بازی های فکری و سواد مالی و شرکت کردند.
