علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) با اشاره به مزایای معاملات گواهی سپرده نفت خام، بیان کرد: یکی از پروژه‌های مهمی که بعد از تشکیل دولت جدید، توسط وزارت نفت و وزارت اقتصاد آغاز شد، معامله نفت خام در بورس انرژی بود.
وی افزود: در شرکت ملی نفت ایران، در این زمینه کارگروهی شکل گرفت و خوشبختانه مجموعه جدیدی که در شرکت ملی نفت ایران در بخش مدیریت ارشد و مدیریت بین‌الملل، مستقر شدند، در برنامه داشتند که از ابزارهای مالی بازار سرمایه به نحو مطلوب‌تری استفاده کرده و شرایطی را فراهم کنند که اشخاص بتوانند معاملات نفت خام را انجام دهند؛ چراکه نفت خام، پیشران اقتصاد در کشور ماست و باید ابزارهایی داشته باشیم که اشخاص حقیقی و حقوقی بتوانند مهم‌ترین کالای اقتصادی کشور را معامله کنند. بسیاری از کشورهای نفتی این زیرساخت‌ها را داشتند و ما تا حدودی از این ابزارها غفلت کرده بودیم.
نقوی ادامه داد: در این چارچوب بعد از دوره طولانی که برای طراحی و مقررات‌گذاری طی شد؛ از مراجع ذینفع مختلف در حوزه معاملات نفت خام نظرسنجی و در نهایت در اسفندماه سال گذشته، معاملات نفت خام در بورس انرژی آغاز شد. ما فرآیندی کاملاً قانونی را طی کردیم تا ابزاری بسیار استاندارد به نام گواهی سپرده نفت خام در بورس انرژی عرضه شود.
مدیرعامل بورس انرژی ایران افزود: البته نسبت به سایر ابزارها، روزهای معاملاتی این ابزار کمتر است؛ اما تلاش شد تا روزهای معاملاتی این ابزار با بورس‌های دنیا تطابق بیشتری داشته باشد و به همین دلیل روزهای دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه گواهی سپرده نفت خام معامله می‌شود. این گواهی، اولین ابزار ارزی در در بازار مالی ما است که قیمت‌گذاری آن به صورت ارزی انجام می‌شود؛ اما تسویه ریالی است.
وی تصریح کرد: شاید برای بسیاری باورپذیر نبود که نفت وارد بورس شود. بعد از ورود نفت به بورس انرژی شاهد تغییرات جدی بودیم و طی تقریباً ٣ ماهی که از معاملات نفت خام در بورس انرژی می‌گذرد، مراجعه‌کنندگان متفاوتی از گروه‌های مختلف داشتیم. به هر حال بورس انرژی ایران، شرکت ملی نفت و مجموعه‌های داخلی و خارجی ابعاد موضوع را بررسی کرده و در حال جمع‌بندی هستند.
این مقام مسئول ادامه داد: برای صادرات نفت از طریق گواهی سپرده نفت خام نیز نمونه قراردادی که باید در کنار خرید گواهی نفت خام امضا کنند، توسط مدیریت بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران طراحی و آماده شده و در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفته است تا به خریدارانی که در احجام بالا قصد صادرات نفت خام را دارند، کمک کند. از سوی دیگر گواهی سپرده نفت خام، ابزاری برای سرمایه‌گذاران بازار است تا در حوزه نفت سرمایه‌گذاری کرده و با توجه به نوسانات نفت، معامله انجام دهند. قبلا چنین ابزاری در کشور ما وجود نداشت و با عرضه گواهی سپرده نفت خام این امکان فراهم شد.
نقوی در خصوص سایر برنامه‌های بورس انرژی گفت: طرح‌های بعدی بورس انرژی از جمله قراردادهای اختیار معامله در حال آماده‌سازی است و به محض آماده شدن زیرساخت ها در شرکت مدیریت فناوری بورس، معاملات این ابزار نیز آغاز خواهد شد. برای انجام فاز دوم که امکان سفارش‌گذاری به صورت ارزی را فراهم می‌کند هم با شدت در حال آماده‌سازی زیرساخت‌ها هستیم و مذاکراتی با شرکت‌های OMS داشته‌ایم و بعد از آماده شدن زیرساخت‌ها، معاملات این ابزار در بورس انرژی را نیز شاهد خواهید بود. امیدوارم تا پایان فصل تابستان شاهد معاملات قراردادهای اختیار معامله باشیم.
وی اضافه کرد: همچنین پیگیر عرضه صندوق‌های کالایی که باید روی گواهی‌ها فعال باشند نیز هستیم. در این زمینه، درخواست‌هایی به سازمان بورس ارسال شده و به محض تکمیل مدارک توسط متقاضیان و دریافت مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار، پذیره‌نویسی این صندوق‌ها آغاز خواهد شد. حضور صندوق های کالایی، سبب می‌شود اشخاص حقیقی به‌صورت مناسب‌تر و با ریسک کمتر در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند.
نقوی تاکید کرد: با این تفاسیر، در گام اول مجموعه‌های بزرگی که علاقمند به صادرات نفت خام بوده و مذاکرات خود را با بورس و شرکت ملی نفت انجام داده‌اند، در حال جمع‌بندی نهایی برای خرید و برداشت نفت خام هستند. در گام دوم، صندوق های کالایی در راه هستند. فرایندهای دیگری که در مصوبات شورای اقتصاد هم آمده، در حال بررسی و پیگیری است. با همکاری سازمان بورس و نماینده ویژه‌ای که از سوی وزیر اقتصاد در حوزه ابزارها مشخص شده در حال طراحی پروژه‌های جدید برای توسعه و عمق بخشی به بازار گواهی سپرده نفت خام هستیم.
وی در خصوص سایر دستاوردهای بورس انرژی گفت: جدیدترین خبر بورس انرژی نیز بحث راه‌اندازی تالار برق سبز است که در خردادماه صورت گرفت. با توجه به مشکلاتی که در تامین برق صنایع وجود دارد و اقدامات تشویقی که وزارت نیرو در حوزه معاملات برق سبز پیاده‌سازی کرده (صنایع به میزانی که این برق را خریداری می‌کنند، مشمول مدیریت خاموشی نخواهند شد) این تالار راه‌اندازی شد.
مدیرعامل بورس انرژی بیان کرد: در حوزه گاز طبیعی نیز وزیر نفت شیوه‌نامه جدیدی را به شرکت ملی گاز ابلاغ کرده که در آن، چارچوب گواهی سپرده گاز طبیعی قرار است برنامه‌ریزی‌و طراحی و بومی‌سازی شود. از طریق این ابزار، قرار است سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با ایجاد مخازن برای ذخیره‌سازی گاز و فروش گواهی آن به جبران ناترازی‌ها در حوزه گاز کمک کنند. در حال مذاکره با شرکت ملی گاز هستیم تا فرآیندهای قانونی کار طی شود.
وی افزود: ساختار قیمت‌گذاری برق در کشور ما به لحاظ قانونی با مباحث و مشکلاتی مواجه است. در قانون مانع‌زدایی از صنعت برق و همینطور بودجه‌های سالیانه، تکالیفی به وزارت نیرو مترتب شده که تامین برق صنایع را بر مبنای نرخ خرید تضمینی برق محاسبه کند و بخشی از این منابع را صرف توسعه زیرساخت‌های مختلف کند. ما مذاکراتی انجام دادیم که برق بخش صنعت کشور به صورت رقابتی تامین شود. حتی این ایده هم مطرح شده که سوخت نیروگاه‌ها نیز به‌صورت رقابتی و به قیمت مناسب‌تری تهیه شود تا به توسعه صنعت نیروگاهی کمک شود.
نقوی خاطرنشان کرد: در همان قانون مانع‌زدایی صنعت برق، مجلس ماده‌ای لحاظ کرده که باید آیین‌نامه‌ای تدوین شود که یارانه به انتهای زنجیره پرداخت شود تا اثر افزایش نرخ برق روی زندگی خانوارها کمترین تاثیر را داشته باشد و یارانه سایر بخش‌ها حذف شود. این آیین‌نامه در وزارت نیرو در حال تدوین است و باید به هیئت وزیران ارسال شود. به هر حال امیدواریم این مشکل هم به زودی برطرف شود. رویکرد وزارت نیرو در این دوره نسبت به توسعه حوزه برق بسیار مثبت بوده است.
وی افزود: دستورالعمل توسعه بازار برق هم در بیست و هفتم اسفند ماه سال گذشته به وزیر نیرو ابلاغ شد. این دستورالعمل یکسری رویه‌های اجرایی دارد که این رویه‌ها با کمک بخش خصوصی در حال تدوین نهایی است و وزارت نیرو، بورس انرژی و سندیکای برق هر سه، در سلسله جلساتی، برخی از این رویه‌ها را تعیین می‌کنند تا بعد از آن، تمامی مشترکان بالای یک مگاوات برق در کشور از طریق بورس انرژی، برق خود را تهیه کنند.
مدیرعامل بورس انرژی در پایان گفت: برای حدود ۳۸۰۰ مشترک از ۶۸۰۰ مشترکی که در این زمینه وجود دارد، کد مصرف‌کننده صادر شده و بعد از آنکه این رویه‌ها نهایی شود، می‌توانند برق خود را از طریق بورس انرژی خریداری کنند.
