شروط اثرگذاری نقدینگی در تولید/ هدایت منابع به مسیر درست

دکتر کمیل طیبی استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به اینکه نقدینگی یکی از عوامل تورم است افزود: بر اساس تئوری مقداری پول، وقتی نقدینگی ایجاد می شود یا تغییرات افزایشی در نقدینگی اتفاق می افتد، باید دید که تولید و ارزش تولید افزایش پیدا می کند یا خیر؟
به عبارت دیگر نقدینگی از یک طرف یک تقاضای بالقوه است و تولید هم عرضه ای است که باید بالفعل باشد تا بتواند جوابگو باشد. می توان گفت که یک فرمول کلی وجود دارد و آن این است که نقدینگی خودش یک تقاضای موثر ایجاد می کند، (تقاضای موثر یعنی اینکه قدرت خرید ایجاد شده و به دنبال تقاضا هست)، این تقاضا برای دارایی، یا تقاضا برای کالاها، تقاضا برای هزینه و سرمایه گذاری می تواند باشد. بنابراین اگر تولید پاسخگو نباشد، اینجاست که قیمت ها افزایش پیدا می کند.
وی افزود: نتیجه می گیریم که برای اثرگذاری نقدینگی بر اقتصاد کشور، باید این نقدینگی مولد باشد. یعنی خودش بتواند تولید ایجاد بکند و تولید بتواند پاسخگو باشد. یعنی تامین منابع به این سمت کشیده شود.
بنابراین هرگونه نقدینگی خوب نیست، به خاطر اینکه یک تقاضای اضافی به وجود می آورد که خارج از ظرفیت تولید است و فعالیت غیر مولد افزایش پیدا خواهد کرد. مثلا صرف کارهای واسطه گری همچون خرید و فروش ارز و سکه می شود، که کمکی به تولید نمی کند.
کمیل طیبی افزود: برای اینکه این حجم از نقدینگی به تولید و رشد اقتصادی منجر شود، نیازمند این است که انگیزه های سرمایه گذاری به وجود بیاید، یعنی وقتی انگیزه های سرمایه گذاری هست، منابع نقدینگی هم می تواند صرف تولید شود.
البته باید به این نکته توجه کنیم که نقدینگی ذاتا بد نیست و یک متغیر اقتصادی است. به بیان دیگر، نقدینگی هم تورم زاست و خود تورم نیز باعث انحراف منابع می شود. در شرایطی که اقتصاد ایران به سر می برد، این تورم هست که هم نقدینگی را به عنوان یک منبع مالی، دچار انحراف می کند، هم نرخ رشد فزاینده ای برای نقدینگی به وجود می آورد که انحراف منابع در تولید هم اتفاق می افتد، یعنی مثلا یک کارخانه دار یا یک بنگاه اقتصادی، دیگر منابع مالی خودش را صرف تولید نمی کند، بلکه با توجه به ریسک ناشی از تورم که وجود دارد و بازده سرمایه گذاری خود را نسبت به نرخ تورم،  پایین می بیند، منابع خودش را در جای دیگری به کار می گیرد. مثلا صرف خرید و فروش دارایی، دلار و طلا می کند. در نهایت اگر رابطه نقدینگی با تولید به هم بخورد، تورم زا می شود و اگر سیاست های کنترل تورم وجود داشته نداشته باشد یا موانعی برای کنترل تورم وجود داشته باشد، مثل تحریم، کرونا و یا خود ساختار اقتصاد، تورم در این شرایط قابل کنترل نیست.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط اقتصادی، تزریق پول و تسهیلات به یک بنگاه اقتصادی، سیاست مثبتی است یا خیر، اظهار داشت: منوط به اینکه آن بنگاه آگاهی به شرایط بازار داشته باشد، اینکه مثلا در بازار و یا اقتصاد، مزیت نسبی برای یک فعالیت وجود داشته باشد تا زودتر بتواند به بازدهی برسد و به عبارتی از این طریق، نقدینگی برای سرمایه گذاری، به عنوان تامین مالی مطرح شود، می توان به اثرگذاری مثبت، امیدوار بود. در غیر اینصورت، یک بنگاه اقتصادی بدون آگاهی از کسب و کار و فضای بازار، نمی تواند با دریافت تسهیلات و نقدینگی، به بازدهی برسد.
قبل از تزریق پول به بنگاه تولیدی، چه باید کرد؟
کمیل طیبی تاکید کرد: دولت بایستی بسترسازی کند، یعنی در شرایط تورم رکودی باید مشوق هایی را در نظر بگیرد تا هزینه های تولید کاهش پیدا کند. وقتی هزینه های تولید کاهش پیدا کند، بازدهی سرمایه گذاری افزایش پیدا می کند. بنابراین حالا تحت این بسترسازی ها، نقدنیگی می تواند در مسیر درستی قرار گیرد. به طور کلی، پرداخت تسهیلات و نقدینگی به بنگاه اقتصادی، نیازمند پیش نیازهایی همچون مشوق های تولید و رفع موانع است تا منجر به رونق تولید و بازدهی شود.