به گزارش خبرنگار ایبنا، اسفندماه ۱۳۹۸، در نخستین روزهای شیوع ویروس کرونا در ایران، رییس کل بانک مرکزی کشورمان با ارسال نامه ای به خانم کریستالینا گئورگیوا رییس صندوق بین‌المللی پول، خواستار بهره‌مندی از «تسهیلات تامین مالی سریع، RFI» شد.
دکتر همتی در آن زمان (اسفندماه ۱۳۹۸) در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: «رییس صندوق بین‌المللی پول چند روز پیش در بیانیه رسمی و نیز مصاحبه‌ای که داشت، صریحاً اعلام کرد که جامعه بین‌الملل از صندوق بین‌المللی پول خواسته تا با ابزارهای مالی خود به کمک کشورهای درگیر با شیوع ویروس کرونا بشتابد و پشتیبانی‌ها را در قالب کمک‌های مالی اضطرای به‌میزان ۵۰ میلیارد دلار اعطا کند. ایشان بیان کرد؛ “هیچ کس نبایستی به‌دلیل کمبود منابع مالی برای تجهیزات پزشکی و مانند آن جانش را از دست دهد.”، پیرو این اعلام و برای بهره‌مندی از این حق ایران، روز جمعه ۱۶اسفند ماه، نامه‌ای به خانم کریستالینا گئورگیوا رییس صندوق بین‌المللی پول، نوشته اعلام کردم؛ “براساس اعلان رسمی شما برای پشتیبانی از اعضا، از جمله ایران، و با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورمان و ضرورت تداوم پرقدرت اقدامات پیشگیری، درمان و مقابله با آثار اقتصادی آن، با توجه به میزان سهمیه جمهوری اسلامی ایران در صندوق، خواستار بهره‌مندی از«تسهیلات تأمین مالی سریع، RFI» در حدود ۵ میلیارد دلار می‌باشیم. واکنش جامعه جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌تواند معیار خوبی برای ارزیابی ادعاهای آنها در کمک به کنترل این ویروس و کاهش آلام مردم آسیب‌دیده، باشد. امیدوارم صندوق بین‌المللی پول به این مسئولیت خود در حوزه وظایفش به‌سرعت عمل کند. همزمان بانک مرکزی از همه ابزارهای ممکن خود، به‌مانند قبل، برای پشتیبانی از هموطنان عزیز و غلبه بر مشکلات استفاده خواهد کرد.»
از آن تاریخ تا به امروز، با وجود تلاش های شبانه روزی مقامات بانک مرکزی کشورمان برای دستیابی به کمک ۵ میلیارد دلاری این صندوق، شاهد کارشکنی های متعدد مقامات آمریکایی و رفتار سیاسی صندوق بین المللی پول هستیم که این رویه، مانع اصلی در به نتیجه رسیدن درخواست بانک مرکزی بوده است.
دکتر همتی: صندوق بین المللی پول سیاسی کاری نکند
در آخرین روز از اولین ماه سال ۱۳۹۹، رییس کل بانک مرکزی در مصاحبه با بلومبرگ، آخرین وضعیت وام از صندوق بین المللی پول را تشریح کرد و در پاسخ به اینکه اگر صندوق بین المللی پول درخواست را رد کند، چه خواهید کرد؟ گفت: من بسیار امیدوارم که آنها در این بحران غیرعادی که همه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است و ما نیز شامل آن هستیم، از مردم ایران حمایت کنند. یک بار دیگر، شخصاً از رییس صندوق بین المللی پول خانم جورجیووا می‌خواهم که این موضوع را جدی بگیرند. ما می‌خواهیم ریاست صندوق بین المللی پول درخواست RFI ما را به هیات اجرایی خود برساند. این تنها چیزی است که ما می‌خواهیم.
وی در ادامه افزود: خانم جورجیووا باید سیاست را کنار گذاشته و وظایف حرفه‌ای خود را کامل انجام دهد. صندوق بین المللی پول بسیار شبیه آتش نشانی در محله است، به محض اینکه خانه‌ای آتش بگیرد باید به نجاتش بشتابد و به دنبال بزرگترین صاحب خانه در این محله نگردد که از وی اجازه عمل بخواهد.
همتی افزود: این‌ها واقعیت‌هایی هستند و من اطمینان دارم که کارمندان صندوق بین المللی پول به خوبی می‌دانند. با توجه به نحوه استفاده این وام، من قبلاً به رییس صندوق بین المللی پول اطلاع داده ام که INSTEX و SHTA ابزارهایی هستند که به راحتی در دسترسند. این‌ها به طور خاص برای کمک به ما در واردات غذا و دارو طراحی شده اند.
دکتر همتی همچنین در فروردین ماه امسال نیز در نشست روسای کل بانک‌های مرکزی کشورهای حوزه خاورمیانه و آسیای مرکزی (MCD) با اشاره به اقدامات صندوق بین‌المللی پول برای کمک به اعضا در مقابله با پیامدهای اقتصادی شیوع کرونا گفت: “اعتبار صندوق وابسته به آن است که بتواند پشتیبانی مالی و فنی خود را به شکل یکسان و بدون استثنا به تمام اعضا ارائه دهد؛ اما درخواست ایران برای دریافت تأمین مالی اضطراری هنوز با گذشت یک سال بدون پاسخ مانده است. این اولین درخواست ایران برای کمک مالی از صندوق بین‌المللی پول در طول چند دهه است و لذا ما از کارکنان و مدیریت صندوق تقاضا داریم در کمترین زمان ممکن فرایند کاری را تکمیل کنند و درخواست ما را به هیات تحویل دهند.
همتی همچنین با بیان اینکه صندوق بین‌المللی پول توانست با توسعه جعبه ابزار خود، افزایش دسترسی به تسهیلات اضطراری و ارائه معافیت بازپرداخت بدهی‌ها به سرعت به نیازهای اعضا پاسخ دهد، افزود: با این وجود صندوق باید خود را به تمام ابزارهای لازم برای پاسخگویی به هرگونه نیاز در ماه‌ها و سال‌های آینده مجهز کند. لازم است صندوق کفایت منابع خود را به طور مداوم مورد بازبینی قرار دهد.”
انتقاد رییس کل بانک مرکزی از عدم استقلال صندوق بین المللی پول
دکتر همتی در این خصوص در نشست تخصصی موافقان و مخالفان عملکرد بانک مرکزی در کلاب هاوس یادآور شد: “ما ۶۰ سال است که عضو صندوق بین المللی پول هستیم؛ ۲.۲ میلیارد دلار هم از پول ایران در این بانک است و همه دارند استفاده می‌کنند؛ اما ما از آن بی بهره شدیم. این وام کرونا از سوی صندوق بین المللی پول به همه پرداخت شده است و مشروط هم نبوده است؛ اما ایران از آن محروم شد. دو سه نامه هم به صندوق بین المللی پول نوشتم؛ اما نامه‌ای در اکتبر سال گذشته از سوی آمریکا به گروه آمریکا صندوق بین المللی پول ارسال شده که با این وام مخالفت کنند؛ اما اگر آمریکا اراده کند، نهادهای بین المللی نمی‌توانند تصمیم بگیرند و مستقل نیستند؛ ما همچنان پیگیر هستیم.”
مانع تراشی آمریکا در مسیر درخواست قانونی بانک مرکزی
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نوزدهم فروردین ۱۳۹۹ در این باره گفت که ایالات متحده موضع خود را برای صندوق بین‌المللی پول و جهان روشن کرده و مخالفت خود را با تخصیص هرگونه وامی به ایران اعلام کرده است.
مورگان اورتگاس تصریح کرد که کشورش با اعطای وام به ایران مخالفت کرده است. او مدعی شد که هرگونه کمک مالی به دولت ایران به دست مردم این کشور نخواهد رسید و چنین پولی را برای کمک به گروه‌های نیابتی خود در خاورمیانه صرف می‌کنند!
سخن پایانی
مسلما پس از گذشت بیش از یک سال از درخواست رییس کل بانک مرکزی از صندوق بین المللی پول مبنی بر کمک ۵ میلیارد دلاری در جهت کنترل و مقابله با بیماری کووید ۱۹ و به رغم تلاش ها و پیگیری های بانک مرکزی کشورمان برای دریافت این منبع مالی، شاهد دخالت های خصمانه و غیرقانونی دولت آمریکا در مسیر این درخواست به حق بانک مرکزی کشورمان هستیم. روندی که نشان از عدم استقلال صندوق بین المللی پول و سلطه آمریکا بر سازوکار این صندوق دارد. موضوعی که باعث شده تحقق اهداف صندوق بین الملی پول، با چالش اساسی روبرو شود؛ زیرا هدف اصلی تشکیل این صندوق ارتقای میزان همکاری مالی، جلوگیری از فقر، کمک به رشد اقتصادی و بازار کار در سطح بین المللی و ایجاد تسهیلات مالی برای کشورهایی که خواستار تنظیم تراز پرداخت‌شان هستند، می‌باشد. و حالا سنگ اندازی دولت آمریکا در مسیر کمک مالی به ایران برای مقابله شیوع ویروس کرونا و حفظ سلامت مردم، تنها نشان از رفتار غیرانسانی و خصمانه آن ها دارد.
