به گزارش تجارت آوا به نقل از پایگاه خبری تحلیلی ایراسین – در دل سرزمین ایران، جایی که صنعت و انرژی به هم گره خورده‌اند، پروژه‌ای عظیم متولد شده است که نه تنها نمادی از پیشرفت در عرصه انرژی‌های تجدیدپذیر است، بلکه گامی استوار در جهت خودکفایی و مسئولیت اجتماعی یک صنعت مادر به شمار می‌رود؛ آن هم در روزگاری که چالش ناترازی انرژی، سایه سنگین خود را بر سر کشور به ویژه صنایع گسترده است.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان، به عنوان یکی از بزرگترین واحدهای صنعتی نه تنها در ایران بلکه در سطح خاورمیانه، با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی در نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی آفتاب شرق، فصلی نو در تاریخ صنعت کشور گشوده است. الگویی برای دیگر صنایع در جهت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و اقدامی جسورانه در پاسخ به چالش‌های پیش رو در شرایط کنونی کشور که نشان از تعهد این شرکت به شیوه‌های پایدار تولید و استفاده از انرژی‌های پاک دارد. نام این پروژه «آفتاب شرق» است که تداعی‌گر روشنایی و آینده‌ای سبزتر برای صنعت و کشور است.
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه در صدر کشور و در میان بزرگان جهان
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه با ظرفیت تولید ۶۰۰ مگاوات، بی‌شک بزرگترین نیروگاه خورشیدی در سطح ایران محسوب می‌شود و در مقیاس جهانی نیز جایگاه قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. اگرچه رتبه‌بندی‌های جهانی در این حوزه به دلیل پویایی و سرعت پیشرفت پروژه‌های جدید ممکن است اندکی متفاوت باشد، اما عموماً این نیروگاه در میان ۲۵ نیروگاه بزرگ خورشیدی جهان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در حالی که برخی منابع رتبه ۲۵ را برای این نیروگاه ذکر می‌کنند، گزارش‌های دیگر از رتبه ۲۳ یا حتی ۲۰ نیز سخن به میان آورده‌اند. این اختلاف جزئی نشان‌دهنده رقابت فشرده و تحولات سریع در عرصه انرژی خورشیدی در سطح بین‌المللی است.
برای درک بهتر جایگاه این نیروگاه در مقایسه با بزرگترین نیروگاه‌های خورشیدی جهان، می‌توان به جدول زیر نگاهی انداخت:
| نام نیروگاه | کشور | ظرفیت | رتبه تقریبی جهانی |
| آفتاب شرق فولاد مبارکه | ایران | ۶۰۰ | ۲۰-۲۵ |
| بهادلا | هند | ۲۲۴۵ | ۱ |
| هوانگا هایدروپاور | چین | ۲۲۰۰ | ۲ |
| پاواگادا | هند | ۲۰۵۰ | ۳ |
همانطور که مشاهده می‌شود، در حالی که نیروگاه فولاد مبارکه در ایران پیشتاز است، ظرفیت نیروگاه‌های بزرگ در کشورهایی نظیر هند و چین به مراتب بیشتر است. این مقایسه نشان می‌دهد که ایران با وجود این دستاورد بزرگ، همچنان ظرفیت قابل توجهی برای توسعه زیرساخت‌های انرژی خورشیدی در مقیاس جهانی وجود دارد. پیشرفت سریع کشورهایی مانند چین در این حوزه، ضرورت سرمایه‌گذاری و نوآوری مستمر در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر ایران را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
چه شرکت‌های فولادی و صنعتی به سمت احداث نیروگاه‌های خورشیدی رفته‌اند؟
اما در مقیاس داخلی و بر اساس آخرین اطلاعات به جز شرکت فولاد مبارکه سایر شرکت‌های فولادی و صنایعی که به سمت احداث نیروگاه‌های خورشیدی رفته‌اند عبارتند از:
مجتمع معدنی و صنعتی گل گهر: این مجتمع یک نیروگاه خورشیدی ۴۰ مگاواتی را به بهره‌برداری رسانده است.
مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو: این مجتمع دارای یک نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی در اردکان است.
شرکت ملی صنایع مس ایران: این شرکت مالک یک نیروگاه خورشیدی ۵ مگاواتی در ایستگاه پمپاژ آب بنه یکه و یک نیروگاه خورشیدی ۲۵ مگاواتی در ایستگاه پمپاژ آب خاتون آباد در کرمان است.
صبا پگاه: این شرکت در تهران یک نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک به ظرفیت ۱۵۰ کیلووات دارد.
سیمان شهرکرد: این شرکت دارای یک نیروگاه خورشیدی ۱.۵ مگاواتی است و برنامه‌هایی برای ارتقا آن به ۱۰ مگاوات دارد.
تعدادی دیگر از صنایع در استان‌های فارس، اصفهان، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان، تهران، هرمزگان و سمنان نیز در حال توسعه نیروگاه‌های خورشیدی ۱۰ مگاواتی هستند.
لذا با این اطلاعات می‌توان به اهمیت و ابعاد نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه بهتر پی برد.
روشنایی ۱۲۰ مگاواتی در مسیر خودکفایی انرژی
طرح احداث نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه از ابتدای سال ۱۴۰۱ شروع شد و اوایل آبان ۱۴۰۳ در اولین فاز ۲۰ مگاوات و اواسط آذر هم ۲۰ مگاوات دوم در مدار قرار گرفت و این عدد تا پایان سال به ۱۲۰ مگاوات رسید و به شبکه سراسری متصل شد. اجرای این فاز با همکاری شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) و شرکت مپنا توسعه ۳ صورت پذیرفته است. این همکاری نشان‌دهنده تلاش مشترک بازیگران کلیدی در صنعت انرژی و صنعت برای تحقق اهداف توسعه پایدار کشور است. هدف نهایی این پروژه، رسیدن به ظرفیت کامل ۶۰۰ مگاوات تا پایان سال ۱۴۰۴ (احتمالاً مارس ۲۰۲۶) است که با تحقق آن، نقش این نیروگاه در تأمین انرژی پاک کشور به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
فناوری‌های نوین برای تولید انرژی پاک
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ هکتار (معادل ۱۵۰۰ زمین فوتبال یا ۱۳۰ برابر میدان نقش جهان) در استان اصفهان در منطقه کوهپایه احداث شده است و با ۱ میلیون پنل خورشیدی در زمره بزرگترین پروژه‌های خورشیدی کشور قرار می‌گیرد.
در این نیروگاه از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا بهره گرفته شده است تا حداکثر میزان تولید انرژی با بالاترین راندمان ممکن حاصل شود. پنل‌های خورشیدی مورد استفاده در این نیروگاه دارای ظرفیت تولید ۶۶۰ وات هستند که از بالاترین ظرفیت‌های تولیدی پنل در سطح جهان به شمار می‌رود. علاوه بر این، این نیروگاه مجهز به فناوری سلول‌های خورشیدی دووجهی (Bifacial) است که قابلیت جذب نور خورشید را از هر دو طرف پنل دارند و بدین ترتیب میزان تولید انرژی را افزایش می‌دهند. استفاده از سیستم ردیاب نور خورشید در طول روز نیز از دیگر ویژگی‌های این نیروگاه است که با تنظیم زاویه پنل‌ها نسبت به تابش خورشید، امکان بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشیدی را فراهم می‌سازد.
علاوه بر پنل‌های خورشیدی، این پروژه شامل زیرساخت‌های مهم دیگری نیز هست که برای انتقال و توزیع برق تولیدی ضروری هستند. از جمله این زیرساخت‌ها می‌توان به پست افزاینده ۳۳/۶۳ کیلوولت AIS، دو دستگاه ترانسفورماتور قدرت با ظرفیت ۸۰ مگاولت آمپر، پست افزاینده نیروگاه با ولتاژ ۳۳/۴۰۰ کیلوولت AIS و پست ۴۰۰ کیلوولت هاتف ۲ اشاره کرد. این تجهیزات پیشرفته، امکان اتصال مطمئن و کارآمد نیروگاه به شبکه سراسری برق را فراهم می‌آورند.
کاهش سالانه ۲.۵ میلیون تن گاز CO ۲
احداث نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی فولاد مبارکه، دستاوردهای متعددی را برای این شرکت و کشور به همراه داشته است. این پروژه نه تنها گامی مهم در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی این شرکت به شمار می‌رود، بلکه به تأمین بخشی از نیازهای برق مجتمع فولاد مبارکه نیز کمک خواهد کرد و وابستگی آن به شبکه سراسری را کاهش می‌دهد. بهره‌برداری از این نیروگاه در فاز کامل، منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف گاز طبیعی خواهد شد و از انتشار صدها هزار تن گاز دی‌اکسید کربن در سال جلوگیری خواهد کرد. بر اساس برآوردها، بهره‌برداری کامل از این نیروگاه و نیروگاه سیکل ترکیبی موجود این شرکت، سالانه حدود ۲.۵ میلیون تن از انتشار گاز CO۲ را کاهش خواهد داد.
علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، این پروژه اثرات اقتصادی مثبتی نیز به همراه دارد. در احداث این نیروگاه، ۴۰۰۰ نفر نقش دارند و پس از بهره‌برداری کامل نیز بیش از ۷۰ نفر به طور مستقیم در این مجموعه مشغول به کار خواهند شد. این پروژه همچنین با هدف تولید «فولاد سبز» توسط فولاد مبارکه همسو است و می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و محیط زیست کشور ایفا نماید. شرکت فولاد مبارکه با این اقدام، نه تنها به عنوان یک مصرف‌کننده بزرگ انرژی، بلکه به عنوان یک تولیدکننده انرژی پاک نیز در کشور شناخته می‌شود و در زمینه خودکفایی و حرکت به سوی انرژی‌های پاک، پیشرو صنایع کشور به شمار می‌رود.
آینده روشن با انرژی خورشیدی فولاد مبارکه
در پایان باید گفت نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی فولاد مبارکه (آفتاب شرق) نه تنها بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران است، بلکه نمادی از تعهد صنعت به توسعه پایدار و استفاده از انرژی‌های پاک است. این پروژه با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، حفظ محیط زیست و ایجاد اشتغال در کشور برداشته است. اگرچه در مقایسه با بزرگترین نیروگاه‌های خورشیدی جهان، هنوز ظرفیت برای توسعه بیشتر در ایران وجود دارد، اما این پروژه به عنوان یک الگو و پیشرو در صنعت کشور، می‌تواند الهام‌بخش سایر صنایع برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و ساختن آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر برای ایران باشد.
از طرفی بر اساس گزارش‌های مختلف، میزان ناترازی برق در ایران در تابستان سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۵ هزار مگاوات رسیده است. برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در صورت عدم اتخاذ تدابیر مناسب، این ناترازی تا سال ۱۴۱۰ به ۳۷ هزار مگاوات برسد. لذا باید افزایش ظرفیت تولید برق از طریق ساخت نیروگاه‌های جدید به خصوص نیروگاه‌های تجدید پذیر در دستور دولت قرار گیرد.
البته و بر همین اساس هم دولت برای گسترش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، اهداف بلندپروازانه‌ای تعیین کرده است که هدف آن دستیابی به ۳۰,۰۰۰ مگاوات و در نهایت ۵۰,۰۰۰ مگاوات تولید انرژی‌های تجدیدپذیر است. البته در حالی که دولت سیاست‌ها و مشوق‌های مختلفی را برای تشویق سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر اجرا کرده است، پیشرفت واقعی از نظر ظرفیت نصب‌شده در حال حاضر از این اهداف بلندپروازانه عقب است. چرا که تضمین یک محیط نظارتی پایدار و قابل پیش‌بینی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی لازم برای پر کردن این شکاف بسیار مهم است و باید برای آن یک سیاست‌گذاری جدی و راهبری در نظر گرفت.
