صنعت فولاد ایران به واسطه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در سال‌های اخیر رشد و توسعه قابل توجهی را تجربه کرده، به طوری که ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در مقیاس جهانی است. در این بین، مسئله مهم در خصوص تداوم این روند رو به رشد، فراهم آوردن زمینه و بسترسازی مناسب از طریق سیاست‌گذاری‌ها و نیز توسعه زیرساخت‌ها است. با این حال، امروز دست به گریبان شدن صنایع فولادی با چالش‌های مختلف، عملکرد تولید فولاد را در کشور به شدت تحت‌الشعاع قرار داده است. محدودیت‌های مصرف برق و گاز و چالش‌های تأمین مواد اولیه در خصوص صادرات یا قیمت‌گذاری محصولات از جمله مسائلی هستند که ریسک تحقق برنامه‌های صنعت فولاد را به شدت افزایش داده‌اند و بر سطح رقابت‌پذیری این صنعت تأثیر نامطلوبی داشته‌اند.
در چنین شرایطی مدیریت ریسک و برنامه‌ریزی هوشمندانه برای رشد تولید و افزایش بهره‌وری تنها راهکار عبور از بحران است. شرکت آهن و فولاد ارفع از جمله فعالان شناخته‌شده صنعت فولاد کشور است که با تکیه بر مزیت‌های رقابتی تولید فولاد در کشور پا به عرصه نهاد و امروز با مدیریت و برنامه‌ریزی توانسته است در صنعت فولاد نقش‌آفرین باشد. این فولادساز مطرح با بررسی چالش‌های صنعت و اتخاذ راهکارهای مناسب برای مدیریت ریسک در سال‌های اخیر موفق به تحقق اهداف و برنامه‌های خود شده و به رکوردها و دستاوردهای جدیدی دست یافته است. از جمله جدیدترین دستاوردهای این شرکت می‌توان به تولید فولاد ۵/۱۲ درصد بیشتر از ظرفیت اسمی ماهانه کارخانه در اردیبهشت‌ماه سال جاری اشاره کرد. یکپارچگی برنامه‌ریزی‌های تولید، تأمین قطعات، عملیات نت و … در کنار همت و اراده مدیریت و کارکنان موجب دستاوردهای ارزشمندی برای شرکت آهن و فولاد ارفع شده است.
یک شروع قدرتمند
سطح رقابت‌پذیری بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی به عوامل مختلف درون و بیرون سازمان بستگی دارد. عوامل بیرونی اغلب به محیط کلان اقتصادی و صنعتی وابسته هستند و مدیریت آن‌ها از حیطه کنترل بنگاه خارج است. در چند سال اخیر محدودیت‌های مصرف انرژی صنعت فولاد، فعالان این صنعت را با توقف‌های اجباری مواجه کرده که این مسئله به شدت رقابت‌پذیری بنگاه‌های فعال در این صنعت را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین واحدهای فولادسازی می‌توانند با تمرکز بر ارتقای بهره‌وری و بهینه‌سازی فرایندها بخشی از خسارت‌های تولید را در زمان محدودیت‌ها جبران کنند؛ موضوعی که شرکت آهن و فولاد ارفع نیز بر آن متمرکز شده است و در جهت رشد تولید و مواجهه با ریسک‌های پیش‌روی خود گام برمی‌دارد.
روند رشد تولید محصولات میانی و نهایی در شرکت آهن و فولاد ارفع در سال ۱۴۰۳ منجر به ثبت رکوردهای جدید تولید شد که از جمله آن‌ها می‌توان به رکوردشکنی تولید ماهانه در واحد احیای مستقیم و ثبت رکورد تولید ۱۱۰ هزار و ۱۱ تن آهن‌اسفنجی در اردیبهشت‌ماه سال جاری اشاره کرد. در ادامه دستاوردهای شرکت آهن و فولاد ارفع می‌توان به تولید ۹۲ هزار و ۲۴۴ تن شمش در واحد تولید فولادسازی در فروردین‌ماه و ۹۳ هزار و ۷۶۵ تن در اردیبهشت سال ۱۴۰۳ اشاره کرد که این میزان به ترتیب ۱۱ و ۵/۱۲ درصد بیشتر از ظرفیت اسمی ماهانه این کارخانه بوده است همان‌طور که اشاره شد این عدد حدود ۱۱ درصد نسبت به ظرفیت ماهانه تولید این کارخانه بیشتر بوده است.
این شرکت در سال ۱۴۰۲ موفق شد که بیش از ۸۶۵ هزار تن شمش فولاد تولید کند که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۹ درصد افزایش داشت. تولید آهن‌اسفنجی نیز به عنوان محصول میانی، در بازه زمانی یادشده با رشد ۷ درصدی نسبت به سال قبل از آن به یک میلیون و ۴۱ هزار تن رسید. رکوردشکنی‌ها و دستاوردهای تولید شرکت آهن و فولاد ارفع در سال گذشته در حالی رقم خورد که قطعی برق در مجموع موجب ۱۰۷۴ساعت توقف تولید شد و در نتیجه آن ۱۳۵ هزار تن تولید شمش فولادی از دست رفت. در نتیجه این توقف تولید طولانی‌مدت در فصل تابستان، خسارت ۹هزار و ۸۰۰ میلیارد ریالی به این شرکت وارد شد. در این میان، محدودیت‌های مصرف گاز در فصل زمستان در مجموع منجر به ۱۴۰۰ ساعت توقف تولید آهن اسفنجی گردید که در نتیجه آن تولید ۲۰۱ هزار تن آهن اسفنجی از دست رفت و خسارت ۱۲ هزار و ۱۴۱ میلیارد ریالی به شرکت وارد شد.
تمرکز بر ارتقای بهره‌وری
شرکت آهن و فولاد ارفع در راستای کم اثر کردن محدودیت‌های مصرف انرژی، استراتژی خود را به گونه‌ای تدوین کرده است که بتواند در زمان محدودیت‌های مصرف برق تولید آهن‌اسفنجی را به شکل حداکثری دنبال کند و در زمان محدودیت مصرف گاز متمرکز بر تولید بیشینه فولاد باشد. این مسئله در کنار تمرکز بر بهره‌وری تولید موجب رشد تولید و دستاوردهای ارزشمندی برای این فولادساز شد. شرکت آهن و فولاد ارفع در سال ۱۴۰۰ ظرفیت واحد احیای مستقیم را از ۸۰۰ هزار تن به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن افزایش داد. افزایش ظرفیت تولید واحد احیا پیش‌نیازی برای تأمین خوراک واحد فولادسازی با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون شمش است که با برنامه‌ریزی و مدیریت تولید می‌توان اهداف تولید را محقق کرد.
شرکت آهن و فولاد ارفع نگاهی فراگیر به بهبود و رشد تولید و افزایش کیفیت محصولات کارخانه دارد و در فرایندهای تولید کلیه عوامل مؤثر بر تولید را تقویت می‌کند. این مسئله موجب شد تا این شرکت بتواند تست نازل چنجر تاندیش ریخته‌گری را در سال گذشته انجام دهد و این تجهیز با موفقیت در سیستم تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروژه از جنبه بهبود کیفیت محصولات نهایی، کاهش مصارف نسوز و افزایش سطح ایمنی در کارخانه اهمیت بسیاری دارد و در ارتقای سطح بهره‌وری و سودآوری مجموعه نیز نقش به‌سزایی ایفا می‌کند.
باید در نظر داشت شرکت آهن و فولاد ارفع با مجهز بودن به واحد VOD دارای یک مزیت بسیار بالا در خصوص تولید گریدهای ویژه و کیفی است و این شرکت در نظر دارد در سال جاری از این فرصت خود حداکثر بهره را ببرد.
اقدامی استراتژیک
شرکت آهن و فولاد ارفع در سال جاری با احداث در پروژه ذخیره‌سازی گاز مایع (LNG) خود را آغاز کرده است. این پروژه در راستای برطرف کردن بخشی از مشکل ناترازی شبکه گاز، تداوم تولید واحد احیای مستقیم و حفظ درآمدهای صادراتی کشور تعریف شده است.
شرکت آهن و فولاد ارفع همواره در مسیری گام برمی‌دارد که تولید پایدار را محقق کند و در همین راستا تکمیل زنجیره ارزش و ورود به حلقه‌‌های بالادستی را دنبال می‌کند تا زمینه تامین پایدار مواد اولیه را فراهم آورد. شرکت آهن و فولاد ارفع در راستای این راهبرد اقدام به سرمایه‌گذاری در اکتشاف تکمیلی یکی از محدوده‌های معدنی واقع در استان یزد کرده است.
سرمایه‌گذاری و مشارکت شرکت آهن و فولاد ارفع در حوزه بالادست و معدن از چندین جنبه اهمیت دارد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به رفع دغدغه‌های شرکت آهن و فولاد ارفع برای تامین ماده اولیه مورد نیاز کارخانه اشاره کرد. با توجه به قرارگیری آنومالی مذکور در استان یزد (در محدوده درانجیر و در مساحت ۱۲۱ کیلومتر) اتمام اکتشاف و اثبات ذخیره قطعی و بهره‌برداری از این ذخیره ارزشمند یعنی یک گام جدید برای استفاده از پتانسیل‌های معدنی این استان معدن‌خیز برداشته شده است که می‌تواند به سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه منجر شود. هدف شرکت آهن و فولاد ارفع از این اقدام را می‌توان شروع مسیری جدید برای طرح‌های توسعه و تحقق شعار «از معدن تا بازار» در بلندمدت دانست.
نمودار ۱. تولید آهن‌اسفنجی شرکت آهن و فولاد ارفع در ماه‌های اخیر
نمودار ۲. تولید شمش شرکت آهن و فولاد ارفع در ماه‌های اخیر
