مهندس رضا شریفی مدیرعامل شرکت فولاد اقلید در مقاله پیش رو به‌عنوان کارشناس، وضعیت معدن و صنایع معدنی را در سال ۱۴۰۲ بررسی نموده و به چشم‌اندازهای این صنعت در سال آتی پرداخته است. متن این مقاله به شرح زیر است:
سال‌هاست که اهمیت تولید و رشد تولید از ابعاد مختلف موردتوجه رهبر انقلاب و مسئولان ارشد کشور قرارگرفته و در شروع هرسال در نام‌گذاری سال جدید، تولید در کنار مشارکت مردم، جهش تولید، تولید دانش‌بنیان، جهاد اقتصادی، مقابله با تورم و تقویت ارزش پول ملی و سایر ابعاد اجتماعی و اقتصادی آن موردتوجه قرارگرفته است. این موضوع نشان می‌دهد که همه ما مردم ایران و فعالان اقتصادی و صنعتی، به‌خوبی دریافته‌ایم که بدون رشد تولید، توسعه زیرساخت‌ها و امکانات و لوازم مرتبط با تولید، نمی‌توان معیشت مردم را بهتر کرد، نمی‌توان با تورم مبارزه کرد، نمی‌توان رشد اقتصادی را برای بهبود جایگاه اقتصاد کشور و قدرت برتر منطقه افزایش داد.
اما برای رشد تولید، مشارکت مردم و فعالان اقتصادی، کارآفرینان و سرمایه‌گذاری‌ها، ضروری است و برای جلب مشارکت مردم، مهم‌ترین راهکار بهبود فضای کسب‌وکار از طریق بهبود مناسبات اقتصادی و اجتماعی داخلی و مناسبات سیاسی بین‌المللی است و البته یکی از لوازم بهبود فضای کسب‌وکار، توجه به مزیت‌ها و ظرفیت‌های موجود اقتصاد است؛ و چه مزیت و ظرفیتی بهتر از معادن و صنایع معدنی در ایران سراغ داریم که با ارزش‌افزوده بالا همراه باشد و امکان رشد تولید، اشتغال در نقاط مختلف کشور، جلب مشارکت مردم و سرمایه‌گذاری‌ها، رشد صادرات و ارزآوری را به همراه داشته باشد. بر این اساس لازم است که نگاهی به آمارها و شاخص‌های بخش معادن و صنایع معدنی داشته باشیم تا متوجه شویم اولاً بخش صنایع معدنی با چه شرایطی در فضای کسب‌وکار مواجه است و دوما توجه داشته باشیم که شاخص‌های ارزنده و ارزشمند بخش معادن و صنایع معدنی چیست؟ همه این‌ها نیازمند توجه مسئولان دولت، قوه قضاییه، مجلس، وزارت صمت، ایمیدرو و سایر شرکت‌ها و سازمان‌هاست تا موانع موجود در توسعه ظرفیت‌های معدنی و فولادی را بردارند تا شاهد رشد تولید و مشارکت مردم و صادرات بیشتر باشیم.
تاریخ ایران در اهمیت منابع و معادن گسترده و غنی، محیط‌زیست چهارفصل و ثروت‌های خدادادی، تحولات، تجربه‌ها و سخن‌ها و داستان‌های بسیار داشته است و تقریباً در تمام برنامه‌های توسعه به آن اشاره‌شده که از ظرفیت‌های معدنی و توسعه صنایع معدنی غافل نمانیم. لذا هر جا که مانعی بر سر راه توسعه پهنه‌های معدنی وجود دارد باید برداشته شود و در این مسیر اتفاقاً از خود مردم باید کمک گرفته شود.
هرچند که توسعه ظرفیت‌سازی‌ها باید با توسعه اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری متناسب باشد و منابع و معادن به شکل پایدار توسعه یابد تا به حفظ محیط‌زیست، افزایش تولید و ارزش‌افزوده، اشتغال، کمک به رشد صادرات، ارزآوری، مقابله با تورم و… کمک کند و معیشت و نیازهای مردم را تأمین نماید، اما درعین‌حال باید توجه داشت که در چند دهه اخیر در رشد ظرفیت‌های صنایع معدنی و معادن کشور، کوشش‌های بسیاری صورت گرفته و لازم است که جایگاه آن‌ها حفظ و به ارتقای آن توجه بیشتر شود تا با جلب مشارکت بیشتر مردم، در جهش تولید کشور مؤثر واقع شود و از همین فرصت‌ها و ظرفیت‌ها برای توسعه بقیه معادن و صنایع معدنی کشور استفاده شود.
ظرفیت‌های بخش معدن و صنایع معدنی در کل کشور و جایگاه آن در بورس و صنعت نشان می‌دهد که علاوه بر بیش از ۵۷۰۰ معدن فعال در کشور که حدود ۱۳۴ هزار نفر در آن کار می‌کنند و ۳۱۱ همت تولید مواد معدنی دارند که با ۲۶۱ همت ارزش‌افزوده مواجه است و بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان در این معادن سرمایه‌گذاری صورت گرفته است، تعداد زیادی از صنایع معدنی و فولادی کشور نه‌تنها در تولید فولاد و محصولات دیگر مشغول هستند بلکه شرکت‌های اصلی صنعتی و بورسی و بزرگ‌ترین شرکت‌های عضو بورس را تشکیل می‌دهند.
در بین شرکت‌های تشکیل‌دهنده شاخص صنعت در بورس حداقل ۲۹ شرکت بزرگ تولیدی، سرمایه‌گذاری معادن و صنایع معدنی و فولادی حضور دارند. در بین ۵۰ شرکت فعال‌تر بورسی نیز نام ۱۱ شرکت تولیدی یا سرمایه‌گذاری به چشم می‌خورد که مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی هستند. همچنین از ۳۰ شرکت بزرگ بورسی کشور، ۹ شرکت به‌طور مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی فعال هستند.
در سال رشد تولید و مشارکت مردم موانع توسعه معادن و صنایع معدنی را کاهش دهیم / حضور شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی و فولادی در بین شرکت‌های برتر بورس و صنعت
چالش‌های صنایع معدنی در سال ۱۴۰۲
بخش معدن و صنایع معدنی کشور در سال ۱۴۰۲ مانند سایر بخش‌های اقتصادی کشور از یک‌سو با تورم بالای ۴۰ درصدی و افزایش ۲۹ درصدی قیمت ارز در طول سال مواجه بوده و از سوی دیگر، با رکود نسبی شاخص بورس با رشد شاخص کل زیر ۱۰ درصد، رشد اقتصادی ۴٫۵ درصدی در ۹ ماه نخست سال، رشد ۳٫۹ درصدی صنایع و معادن مواجه بوده است.
قیمت ارز و سکه در ۱۴۰۲
قیمت دلار از ۴۷۲۰۰ تومان در ابتدای سال به حدود ۶۰ هزار تومان در پایان سال افزایش یافت و ۲۷٫۶ درصد رشد کرد. یورو از ۵۱ هزار تومان در ۶ فروردین به ۶۶ هزار تومان در پایان اسفند ۱۴۰۲ رسید و ۲۹٫۴ درصد رشد کرد. سکه از ۲۸ میلیون به ۳۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان افزایش یافت و ۳۸ درصد رشد کرد. اونس جهانی طلا نیز در این یک سال ۹٫۳۷ درصد معادل ۱۸۵ دلار افزایش داشته و به ۲۱۵۶ دلار در پایان اسفندماه ۱۴۰۲ رسیده است. قیمت اونس جهانی از ۳۵ دلار در سال ۱۹۷۱ به ۵۰۰ دلار در سال ۱۹۷۶ و ۲۱۵۶ دلار در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ به‌عبارت‌دیگر ارزش دلار در ۵۰ سال اخیر تقریباً به یک‌چهارم کاهش‌یافته و دلار ۵۰ سال پیش مثلاً در سال ۱۳۵۷ معادل ۴ دلار امروز ارزش دارد.
قیمت سکه از ۴۲۰ تومان در سال ۱۳۵۷ به ۳۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده است.
شاخص بورس
در طول سال ۱۴۰۲ شاخص کل بورس از ۱ میلیون و ۹۹۸ هزار به ۲ میلیون و ۱۹۵ هزار رسید و ۹٫۸ درصد رشد کرد و اوج آن ۲ میلیون و ۵۳۵ هزار واحد در نیمه اردیبهشت‌ماه بود.
شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر از ۷۹ هزارتا ۸۴ هزار افزایش‌یافته و ۶٫۳ درصد رشد کرد. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ بورس نیز از ۱۲۶۳۱۶ به ۱۳۲۲۱۱ رسیده و ۴٫۶ درصد رشد کرده است. شاخص صنعت از ۱ میلیون و ۹۳۹ هزار و ۷۵۱ به ۲ میلیون و ۴۳ هزار و ۴۷۹ واحد رسید و ۵٫۳۴ درصد رشد کرد.
نام ۹ شرکت معدنی و فولادی در بین شرکت‌های بزرگ بورس
از ۳۰ شرکت بزرگ بورسی کشور، ۹ شرکت به‌طور مستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی فعال هستند که شامل نمادهای زیر است.
– فولاد ۱ فولاد مبارکه اصفهان با ارزش بازار ۵۳۷,۴۰۸ میلیارد
– ومعادن ۱ توسعه معادن و فلزات ۱,۰۱۱,۹۰۰ میلیارد
– فخوز ۱ فولاد خوزستان ۷۳۶,۴۴۰ میلیارد
– میدکو ۱ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه ۱,۴۲۲ هزار میلیارد
– وکغدیر ۱ بین‌المللی توسعه صنایع معادن غدیر ۵۳۸,۶۴۴ میلیارد
– تاصیکو ۱ سرمایه‌گذاری صدر تأمین ۵۶۱,۶۰۰ میلیارد
– فملی ۱ ملی صنایع مس ایران ۵,۳۳۵,۲۰۰ میلیارد
– کچاد ۱ معدنی و صنعتی چادرملو ۱,۴۴۳,۰۹۶ میلیارد
– کگل ۱ معدنی و صنعتی گل گهر ۱,۶۷۹,۶۰۰ میلیارد
در سال رشد تولید و مشارکت مردم موانع توسعه معادن و صنایع معدنی را کاهش دهیم / حضور شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی و فولادی در بین شرکت‌های برتر بورس و صنعت
۱۱ شرکت صنایع معدنی و سرمایه‌گذاری معدنی در بین ۵۰ شرکت فعال‌تر بورس
در بین ۵۰ شرکت فعال‌تر بورسی نیز نام ۱۱ شرکت تولیدی یا سرمایه‌گذاری به چشم می‌خورد که مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با معادن و صنایع معدنی هستند.
– فولاژ ۱ فولاد آلیاژی ایران با ارزش بازار ۴۰۴,۲۶۰ میلیارد
– ذوب ۱ ذوب‌آهن اصفهان ۳۱۴,۸۶۴ میلیارد
– فولاد ۱ فولاد مبارکه اصفهان ۵۳۷,۴۰۸ میلیارد
– ومعادن ۱ توسعه معادن و فلزات ۱,۰۱۱,۹۰۰ میلیارد
– فخوز ۱ فولاد خوزستان ۷۳۶,۴۴۰ میلیارد
– میدکو ۱ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه ۱,۴۲۲ هزار میلیارد
– وکغدیر ۱ بین‌المللی توسعه صنایع معادن غدیر ۵۳۸,۶۴۴ میلیارد
– تاصیکو ۱ سرمایه‌گذاری صدر تأمین ۵۶۱,۶۰۰ میلیارد
– فملی ۱ ملی صنایع مس ایران ۵,۳۳۵,۲۰۰ میلیارد
– کچاد ۱ معدنی و صنعتی چادرملو ۱,۴۴۳,۰۹۶ میلیارد
– کگل ۱ معدنی و صنعتی گل گهر ۱,۶۷۹,۶۰۰ میلیارد
۲۹ شرکت صنایع معدنی در بین گروه شاخص صنعت
در بین شرکت‌های تشکیل‌دهنده شاخص صنعت نیز حداقل ۲۹ شرکت بزرگ تولیدی، سرمایه‌گذاری معادن و صنایع معدنی و فولادی حضور دارند.
– فملی ۱ ملی صنایع مس ایران
– ومعادن ۱ توسعه معادن و فلزات
– کچاد ۱ معدنی و صنعتی چادرملو
– کگل ۱ معدنی و صنعتی گل گهر
– فنورد ۱ نورد و قطعات فولادی
– کاوه ۱ فولاد کاوه جنوب کیش
– چدن ۱ تولیدی چدن سازان
– فولاژ ۱ فولاد آلیاژی ایران
– خریخت ۱ صنایع ریخته‌گری ایران
– کمنگنز ۱ معادن منگنز ایران
– کیمیا ۱ صنایع معدنی کیمیای زنجان گستران
– ذوب ۱ ذوب‌آهن اصفهان
– فولاد ۱ فولاد مبارکه
– فسبزوار ۱ پارس فولاد سبزوار
– کروی ۱ توسعه معادن روی ایران
– فنوال ۱ نورد آلومینیوم
– فسرب ۱ ملی سرب و روی ایران
– فایرا ۱ آلومینیوم ایران
– فخوز ۱ فولاد خوزستان
– فاسمین ۱ کالسیمین
– اپال ۱ فرآوری معدنی اپال کانی
– پارسفخاس ۱ فولاد خراسان
– کدما ۱ معدنی دماوند
– میدکو ۱ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه
– کویر ۱ تولیدی فولاد سپید فراب کویر
– وکغدیر ۱ بین‌المللی توسعه ص. معادن غدیر
– تاصیکو ۱ سرمایه‌گذاری صدر تأمین
– کنور ۱ توسعه معدنی و صنعتی صبانور
– کبافق ۱ معادن بافق
– شاملا ۱ معدنی املاح ایران
این‌همه شرکت بزرگ صنایع معدنی در کنار ۵۷۶۱ معدن در حال بهره‌برداری کشور با تولید ۴۹۵ میلیون تن ماده معدنی به ارزش ۳۱۱ همت و صادرات مستقیم ۱٫۳ میلیون تن به ارزش ۸۶ میلیون دلار در انتظار مشارکت بیشتر مردم است و تولید سنگ‌آهن با ۱۸۰ همت که بالاترین ارزش تولید مواد معدنی را دارد می‌تواند ظرفیت‌های صنایع فولادی کشور را حمایت کند و البته نیازمند توسعه و افزایش تولید بیشتر است.
