سد کانی سیب مهمترین پروژه احیای دریاچه ارومیه

مهندس سید حسن رضوی مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در مراسم افتتاح سد کانی سیب گفت: پروژه ای که امروز در استان آذربایجان غربی در شهر پیرانشهر با دستور رئیس جمهور افتتاح شد مهم‌ترین پروژه تعریف شده برای احیای دریاچه ارومیه است.
به گزارش تجارت آوا، مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در حاشیه این افتتاح در جمع خبرنگاران ادامه داد: همانطور که میدانید این دریاچه از نظر املاح، نمک و غلظت دومین دریاچه دنیا است و از نظر وسعت بیست و پنجمین دریاچه دنیاست که تقریباً در سال ۱۳۷۰ پس روی این دریاچه و کاهش آب آن شروع شد و حدوداً سال ۱۳۹۲ میزان ۸۸ درصد از سطح این دریاچه کاهش پیدا کرده بود و اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد که حول و حوش سال ۹۶ و ۹۷ دریاچه خشک می‌شد.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ادامه داد: همانطور که از قبل هم پیش‌بینی کرده بودند وسعت حدود ۵ هزار کیلومتر مربع این دریاچه از بین میرفت و یک نمکزار وسیع به وجود می‌آید که سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان رو با مشکلات عدیده مواجه می‌کرد و حدود نزدیک به ۱۱ میلیون نفر از افراد ساکن در این سه استان را با مخاطرات جدی مواجه می‌کرد در سال ۹۲ با شروع دولت تدبیر و امید اولین مصوبه دولت احیای دریاچه ارومیه بود که کارگروهی به عنوان احیای دریاچه ارومیه شکل گرفت که متشکل از هفت وزیر و سه استاندار استان های مجاور و درگیر این دریاچه و معاون رئیس جمهور یعنی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و رئیس سازمان برنامه و بودجه در قالب این کارگروه شروع به کار کردند.
وی افزود: خوشبختانه برنامه‌ای که از سال ۹۳ ریخته شد بنا شد در یک برنامه ۱۳ ساله یعنی تا سال ۱۴۰۶ دریاچه به حالت تعادل برسد. از طرفی نیز ۵۰ برنامه و پروژه که برای دریاچه تعریف کرده بودند که مهمترین آنها لایروبی رودخانه ها، اتصال رودخانه زرینه رود و سیمینه رود بود اتفاق افتاد. بعد از اینها بحث احداث تصفیه خانه هایی که امکان انتقال پساب آنها به دریاچه وجود داشت یا تکمیل تصفیه خانه های موجود که تصفیه خانه های شهر ارومیه و شهر تبریز جزء این موارد بودند و تقریباً ۹۰ درصد پیشرفت داشته و تا پایان این دولت آنها نیز تکمیل خواهند شد. همچنین سد کانی سیب و تونل مربوطه که حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب را از طریق یک تونل، کانال و رودخانه متصل به دریاچه از حوزه زاب به دریاچه ارومیه انتقال می دهد که مهم‌ترین منبع پایدار دریاچه ارومیه خواهد شد.
مهندس سید حسن رضوی ادامه داد: بر اساس این شرایط ما پیش‌بینی می کنیم که انشالله این پس روی ها متوقف می‌شود حتی در زمان های خشکسالی که نمونه آن را پشت سر گذاشتیم دریاچه اگر بخواهد به حالت نرمال قبل از سال ۱۳۷۰ برسد که در آن زمان چیزی حدود نه برابر وضعیت فعلی آب داشته یعنی حدود ۳۰ میلیون متر مکعب قاعدتاً سال‌های زیادی طول می‌کشد و آنچه که دریاچه را از نظر اکولوژیکی و زیست محیطی قابل قبول می‌کند اگر با همین روند پیش برویم فکر می‌کنم حدود ۶ یا ۷ سال دیگر این اتفاق رخ خواهد داد و دریاچه احیا خواهد شد. بنابراین از سال ۹۲ که کار شروع شد ابتدا از مرگ دریاچه جلوگیری کردیم سپس تثبیت انجام شد و امروز احیا صورت می پذیرد و بعد از ان پایداری و توسعه است و که اینها در حقیقت سال به سال برنامه‌اش انجام می‌شود و امیدواریم که این اتفاق هرچه زودتر بیافتد.
وی درخصوص پایداری آبریزها گفت: پایداری آبریزهای سد مبتنی بر آمار ۶۰ ساله درنظر گرفته شده است که البته باز هم ۸۰ درصد آن در مدنظر بوده یعنی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از این عدد رو برای محیط زیست و استفاده های محلی و سنتی که روال بوده قرار داده ایم از نظر هیدرولوژی در شرایط حدی یعنی در شرایطی که ما اقلیم خشک و تر را با هم داریم با تحقیقاتی که انجام دادیم فکر میکنیم این تامین آب ادامه دار و پایدار خواهد بود. در واقع این پروژه و تصفیه خانه ها پایدارترین موارد احیا می باشند که در مجموعه ۸۵۰ میلیون متر مکعب می شود.
همچنین از طرفی وقتی مردم آب را مصرف می کنند و پساب تصفیه می گردد، در واقع جریان پایدار ایجاد میشود این علاوه بر ورودی های طبیعی قبلی به دریاچه است. در دیگر کاری که ستاد احیا و آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی انجام داده اند لایروبی رودخانه ها و تراس بندی دریاچه و سطح بندی و هدایت جریان آب به مخزن دریاچه بوده که این مخزن پایدار بماند.
از طرف دیگر ما شرایط حدی را طی می‌کنیم یعنی اقلیم به دلیل تغییراتی که به وجود آمده و جهت جریان شمالی جنوبی که اتفاق افتاده قاعدتاً پیش‌بینی می‌شود ظرف چند سال آینده شرایط نرمال و بالاتر از نرمال بارندگی داشته باشد و چون در این منطقه جریان برف آبی است در نتیجه جریان سیلابی اتفاق می‌افتد و امیدوار هستیم در این مقطع زمانی تمام پیش بینی های راجع به احیای دریاچه و رسیدن به یک عدد نرمال ظرف ۶ سال یا ۷ سال آینده اتفاق بیافتد.
ما به این موضوع بسیار خوش‌بین هستیم و خیلی از کسانی که قبلا اعتقاد داشتند این اتفاقات و تصمیمات یک مقداری خوش‌بینانه است و نمی شود جلوی مرگ دریاچه ارومیه را گرفت که حتی برخی از اساتید خود ما هم این نظر را داشتند و به عنوان فرضیه مطرح می‌کردند، اما اکنون تقریباً همه دست اندر کاران این موضوع و کسانی که در ستاد احیا و دانشگاه های مختلف مثل صنعتی شریف، تبریز، ارومیه و سایر دانشگاه که از آنها کمک هم گرفته ایم و دستگاه های اجرایی امیدواری بسیار بالایی پیدا کردند که این احیا صورت می پذیرد مثل سایر طرح‌هایی که در دنیا اتفاق افتاده و برخی از دریاچه ها را توانستند احیا کنند، ایران هم می‌تواند این کار انجام دهد.
وی در خصوص مصارف دیگر آب سد گفت: در مورد مصارف دیگر آب پشت سد ما تخصصی که در نظر گرفتیم حدود بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب امکان تنظیم دارد حسب بررسی وزارتخانه می‌توانیم تخصیص زیست محیطی بیشتری داشته باشیم میتوان به تخصیص کشاورزی در چهارچوب گلخانه ها و تبدیل کشت های دیم به آبی پایدار داشته باشد و از طرفی با توجه به زیبای منطقه و طول ۲۰ کیلومتری دریاچه بیشتر می تواند کاربرد گردشگری و توریستی داشته باشد به عبارتی یک دریاچه دیگری در استان آذربایجان‌شرقی شکل گرفته است.
وی در پاسخ به سوال ادامه این پروژه در دولت های بعدی گفت: این پروژه مانند یک بیماری است که در حال موت بوده و احیا شده است و این احیا شدن باید با مراقبت باشد هر دولتی که می آید و هر کسی که می‌آید و مسئول محیط زیست و آب این کشور می‌شود نمی‌تواند نگاه خود را از دریاچه ارومیه بردارد و باید این کارهایی که در طول حداقل یک دهه گذشته انجام شده ادامه بدهد و حتماً هم ادامه می‌دهد همه ما ایران را دوست داریم، آذربایجان ها را دوست داریم و همه ما دریاچه ارومیه را دوست داریم و مطمئناً این اتفاق خواهد افتاد.