متن کامل یادداشت مهرداد حقگو، مدیر تحلیل کارگزاری بانک صنعت و معدن را در ادامه بخوانید:
مالیات بر ارزش افزوده در ایران یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در زنجیره تأمین کالاهاست. اخیراً رئیس سازمان امور مالیاتی اعلام کرده گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آن‌ها از مالیات بر ارزش افزوده معاف شده‌اند.
اما این معافیت مالیاتی دقیقاً چه تأثیری بر قیمت نهایی این محصولات خواهد داشت و آیا حذف آن باعث کاهش قیمت برای مصرف‌کننده خواهد شد؟
مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات غیرمستقیم است که در هر مرحله از زنجیره تولید و توزیع کالا اعمال می‌شود، اما در نهایت مصرف‌کننده نهایی آن را پرداخت می‌کند. در حوزه گوشت، این مالیات مستقیم روی دام و طیور زنده اعمال نمی‌شد، اما در مراحل بعدی زنجیره تأمین محاسبه می‌شد. دامداران و مرغداران هنگام فروش دام و طیور زنده مالیاتی به دولت پرداخت نمی‌کردند، اما زمانی که دام یا طیور به کشتارگاه ارسال می‌شد، گوشت تولیدشده و فرآورده‌های آن مانند گوشت چرخ‌کرده، بسته‌بندی‌شده، همبرگر و ناگت تحت قوانین مالیات بر ارزش افزوده قرار می‌گرفتند. این مالیات در عمده‌فروشی و خرده‌فروشی نیز اعمال می‌شد و فروشندگان مجبور بودند مالیات را روی قیمت نهایی اضافه کنند. این فرآیند باعث می‌شد که در نهایت مصرف‌کننده نهایی مبلغ ۹ درصد مالیات را در قالب قیمت بالاتر پرداخت کند.
حال این‌که حذف مالیات باید به‌صورت تئوریک به کاهش قیمت گوشت منجر شود. برای مثال، اگر قیمت تمام‌شده گوشت برای کشتارگاه ۵۰۰ هزار تومان در هر کیلو باشد (یعنی قیمت خرید از دامدار) و قیمت نهایی آن در قصابی ۸۰۰ هزار تومان باشد، این ۳۰۰ هزار تومان اختلاف شامل هزینه‌های توزیع، سود فروشندگان و ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده است. در این حالت، اگر مالیات را از قیمت نهایی حذف کنیم، قیمت مصرف‌کننده حدود ۲۷ هزار تومان در هر کیلو کاهش می‌یابد. یعنی حذف این ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بر کل قیمت ۸۰۰ هزار تومانی اعمال نمی‌شود؛ چون ۵۰۰ هزار تومان اول که مربوط به قیمت تعدیلی دام زنده است اصلا شامل مالیات بر ارزش افزوده نبود که بخواهد حذف شود و تاثیر گذار باشد.
علاوه بر این، در حالی که این کاهش مالیاتی از نظر حسابداری قابل محاسبه است، اما در عمل همیشه قیمت مستقیم به همان میزان کاهش نمی‌یابد. برخی از عمده‌فروشان و خرده‌فروشان ممکن است کاهش مالیات را به‌عنوان افزایش حاشیه سود خود نگه دارند و کاهش قیمت را به‌طور کامل به مصرف‌کننده منتقل نکنند. از سوی دیگر، نوسانات قیمت دام زنده، هزینه‌های حمل‌ونقل، سردخانه و دستمزد کارگران نیز می‌توانند اثر کاهش مالیات را خنثی کنند. کمبود نظارت بر بازار نیز می‌تواند مانع از انتقال این کاهش مالیاتی به قیمت مصرف‌کننده شود، زیرا برخی از فروشندگان ممکن است هم‌چنان قیمت‌های قبلی را حفظ کنند.
اگر چه حذف مالیات بر ارزش افزوده روی گوشت قرمز و سفید، یک اقدام مثبت در جهت کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان و حمایت از تولید داخلی است اما، میزان تأثیر آن بر قیمت نهایی به نحوه اجرای این سیاست، میزان رقابت در بازار و نظارت بر رفتار فروشندگان بستگی دارد.
