دکتر افصحی، مدیر پروژه عناصر نادر خاکی شرکت تجلی، در نشست خبری از دستاوردهای بزرگ این شرکت در حوزه تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی خبر داد. وی با اشاره به انحصار دانش این حوزه توسط کشورهای پیشرفته، تأکید کرد که ایران با سرمایه‌گذاری داخلی و بدون وابستگی به خارج، به این دانش دست یافته است.
دکتر افصحی، مدیر پروژه عناصر نادر خاکی شرکت تجلی، در نشست خبری دستاورد شرکت تجلی در حوزه عناصر نادر خاکی، با اشاره به دستاوردهای بزرگ این شرکت در حوزه تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی، گفت: «ما منابع علمی معتبری در جهان نداریم، چون عملاً کشورهای دارنده این تکنولوژی از دانش خود به شدت محافظت می‌کنند تا این انحصار شکسته نشود. هر آنچه که اتفاق افتاده، با سرمایه‌گذاری داخلی هلدینگ توسعه معادن بوده است؛ از فاز اکتشاف تا فرآوری.»
وی با بیان اهمیت عناصر نادر خاکی، افزود: «جمله معروفی در بین دانشمندان جهان وجود دارد که می‌گوید: کشوری که عناصر نادر خاکی ندارد، هنوز وارد نیمه دوم قرن بیستم نشده است. این جمله به تنهایی نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است.»
شناسایی دقیق کانی‌ها و طراحی تجهیزات داخلی
دکتر افصحی با اشاره به مطالعات دقیق کانی‌شناسی که برای اولین بار در ایران انجام شده است، گفت: «شرکت تجلی پایه کار خود را بر مطالعات دقیق کانی‌شناسی گذاشت و این مطالعات تا کریستالوگرافی عناصر نادر خاکی در کانی منازیت پیش رفت. ما متوجه شدیم که منازیت ما از نوع تیپ چرایت است و تنها معدن مشابه آن در جهان، معدن ماونتین پاس در کالیفرنیای شمالی است.»
وی ادامه داد: «این شناخت دقیق کانی‌ها منجر به انتخاب بهترین روش فرآوری شد. پیوندهای عناصر نادر خاکی با کانی‌ها به قدری محکم است که حتی در شرایط دما و فشار بالا نیز شکسته نمی‌شوند. شرکت تجلی با طراحی و ساخت تمام تجهیزات مورد نیاز از صفر تا صد، بدون وابستگی به هیچ شرکت یا کشور خارجی، گام بزرگی در این مسیر برداشت.»
دستاوردهای کارخانه کوچک‌مقیاس
دکتر افصحی با اشاره به دستاوردهای کارخانه کوچک‌مقیاس شرکت تجلی، گفت: «ما در یک مسیر ۳۰۰ متری و در مدت ۱۳ دقیقه و ۴۸ ثانیه، عیار عناصر نادر خاکی را ۱۶۵ برابر افزایش می‌دهیم. این یعنی عیار اولیه ۲۰۰ پی‌پی‌ام به ۳۰۰ هزار پی‌پی‌ام می‌رسد که دستاوردی بزرگ محسوب می‌شود. این کارخانه روزانه در حال فعالیت است و خطاهای احتمالی آن نیز در حال رفع است.»
فرآیند نانوسایز کردن و جداسازی عناصر
وی با توضیح فرآیند نانوسایز کردن عناصر نادر خاکی، گفت: «ما با استفاده از مطالعات FP-SEM و TEM موفق شدیم طرح‌های نانومتری را تشخیص دهیم و عملیات نانوسایز کردن را آغاز کنیم. این فرآیند شامل سایش و حرارت‌دهی برای تثبیت نانوذرات بود. پس از آن، عملیات تجزیه عناصر نادر خاکی برای تولید اتریدها آغاز شد.»
دکتر افصحی افزود: «ما در این فرآیند هیچ ماده‌ای را هدر ندادیم، چون تمام مراحل به صورت چرخه‌ای انجام شد. پس از جداسازی نانوذرات باردار، آنها را به محلول‌های مختلف منتقل کردیم و نمک‌های عناصر نادر خاکی را جدا کردیم. این نانوذرات باردار نیز بازیابی شدند و به چرخه تولید بازگشتند.»
تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی
وی با اشاره به مراحل نهایی تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی، گفت: «پس از تشکیل نمک‌های عناصر نادر خاکی، آنها را بر اساس شعاع یونی و ظرفیت حل‌شدن به شش بخش تقسیم کردیم. در هر بخش، با اضافه کردن عوامل کریستال‌ساز، کریستال‌ها جدا شده و پس از شستشو و حرارت‌دهی، به اکسیدهای عناصر نادر خاکی تبدیل شدند.»
